काठमाडौं । आजकाल मोबाइलमा विभिन्न अञ्जान लिङ्कहरूको आगमन बढ्दो छ। SMS, WhatsApp, Facebook Messenger, वा QR कोडमार्फत यस्ता लिङ्कहरू प्रायः आउने गर्दछन्। यी लिङ्कहरूको वास्तविकता थाहा पाउन र सजगता अपनाउन अत्यन्त महत्वपूर्ण छ, किनकि यस्ता लिङ्कहरूले स्प्याम र फिशिङको जोखिम निम्त्याउन सक्छ। यसका कारण तपाईंको व्यक्तिगत जानकारी, बैंक खाता र अन्य संवेदनशील डाटा चोरी हुन सक्ने सम्भावना रहन्छ। तर, थोरै सजगता र सावधानी अपनाउँदा तपाईं यी जोखिमहरूबाट जोगिन सकिन्छ। लिङ्कहरूको वास्तविकता पत्ता लगाउनका लागि तीन भरपर्दो उपायहरू छन्, जसले तपाईंको व्यक्तिगत डाटा ह्याकिङजस्ता जोखिमबाट सुरक्षित राख्न सहयोग गर्छन्।
१. लिङ्कको वास्तविक ठेगाना (URL) जाँच्नुस्
लिङ्क आएपछि तुरुन्तै क्लिक नगर्नुस्। पहिले त्यसको वास्तविक ठेगाना (URL) हेर्नुहोस्।
लिङ्कलाई थिचेर राख्दा “Preview link” वा “Copy link address” देखिन्छ। त्यसलाई ब्राउजरमा नखोली, नोटप्याडमा टाँस्नुहोस् र URL जाँच गर्नुहोस्। यदि URL मा ‘www.facebook.com‘ वा ‘www.bank.com‘ जस्ता मान्य डोमेनहरू छैन भने, र ‘xyz–login-help.co’ वा ‘offer-free.win’ जस्ता अनौठो नाम देखिएमा त्यो शंकास्पद हुनसक्छ। कुनै पनि आधिकारिक संस्था, जस्तै बैंक वा सर्भिस प्रोभाइडरहरूले पठाएको लिंक प्रायः आफ्नो डोमेन (जस्तै .com, .org) प्रयोग गर्छन्, त्यसैले अनौठो नाम वा स्पेलिङ त्रुटि हुँदा सचेत रहनुहोस्।
२. लिंक खोल्नुअघि रिपोर्ट भएको छ कि छैन हेर्नुहोस्
SMS वा लिंक पठाउने नम्बर वा एकाउन्टको बारेमा पहिले गूगलमा खोजी गर्नुहोस्। प्रायः स्प्याम लिङ्कहरूको बारेमा अरूले चेतावनी दिएको दिएका हुन्छन्।
उदाहरणका लागि, यदि तपाईंलाई +880.. नम्बरबाट “You have won iPhone” भन्ने मेसेज आएको छ भने, त्यसलाई Google मा “+880 spam link” भनेर सर्च गर्नुहोस्। यस्ता लिङ्कहरूसँग सम्बन्धित रिपोर्ट वा चेतावनी पाउन सक्नुहुन्छ।
३. सुरक्षित स्क्यानर वा लिंक चेकर प्रयोग गर्नुहोस्
कुनै लिङ्क खोल्नु अघि यसलाई सुरक्षित छ कि छैन भनेर अनलाइन चेक गर्न सकिने केही निःशुल्क वेबसाइटहरू उपलब्ध छन्। यस्ता साइटहरूमा लिङ्क राखेर यसको वास्तविकता जाँच गर्न सकिन्छ।
यी उपकरणहरूले लिंकको सुरक्षा र यसको फिशिङ वा मालवेयर भएको जानकारी दिन्छ। तपाईं यी उपकरणहरूलाई मोबाइलबाट पनि सजिलै प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ।
थोरै सजगता र समय लगाएर, तपाईं आफ्नो मोबाइल, व्यक्तिगत विवरण र बैंक खाता जस्ता संवेदनशील जानकारीलाई सुरक्षित राख्न सक्नुहुन्छ।
