काठमाडौँ। विश्वभरका विद्यालयहरूले शिक्षण प्रक्रियामा एआई प्रयोग गर्न थालेपछि यसको प्रभावबारे विभिन्न दृष्टिकोण सार्वजनिक भएका छन्। विशेष गरी शिक्षकहरूले एआईलाई आफ्नो काम सजिलो बनाउन सहयोगी उपकरणको रूपमा स्वागत गरे पनि यससँगै चुनौती र चिन्ता पनि सिर्जना भएका छन्।
अन्तर्राष्ट्रिय मिडिया वायर्डका अनुसार, अमेरिका तथा युरोपका धेरै विद्यालयमा शिक्षकहरूले एआई प्रयोग गरी गृहकार्य मूल्याङ्कन, लेसन प्लान बनाउने र विद्यार्थीहरूको प्रश्नको तत्काल उत्तर दिने काममा सहजता पाएका छन्। यसले उनीहरूको कार्यभार घटाएको छ र व्यक्तिगत स्तरमा प्रत्येक विद्यार्थीलाई ध्यान दिन सजिलो भएको अनुभव सेयर गरेका छन्।
तर, सबै शिक्षकहरूको एकै अनुभव भने छैन। कतिपय शिक्षकहरूले एआईले विद्यार्थीको मौलिक सोचमा असर पार्ने र उनीहरूले तयार गर्ने काममा मौलिकता हराउने चिन्ता व्यक्त गरेका छन्। एआईमा बढी निर्भर हुँदा विद्यार्थीहरू सजिलो बाटो रोज्ने, अनुसन्धान र गहिरो अध्ययन गर्ने बानी घट्ने, तथा बिद्यार्थीहरु हरेक कामलाई एआइप्रति नै निर्भर रहेर आफु सक्षम नहुने हुन कि भन्ने खतरा रहेको उनीहरूको धारणा छ। साथै, एआइ को गलत उत्तर दिने प्रवृत्तिले थप सचेत हुन बाध्य पारेको शिक्षकहरूले बताएका छन्।
शिक्षकहरूको अर्को चिन्ता व्यक्तिगत डाटा र गोपनीयतासँग पनि जोडिएको छ। विद्यार्थीहरूको असाइनमेन्ट, अंक र व्यक्तिगत जानकारी एआई प्रणालीमा प्रयोग हुँदा ती डाटा सुरक्षित रहने ग्यारेन्टी अझै प्रष्ट भैसकेको छैन। यही कारणले धेरै विद्यालयले एआई प्रयोगलाई आंशिक रूपमा मात्र अनुमति दिएका छन्।
नेपालका शिक्षकहरूले समेत यसबाट सिक्ने अवसर रहेको शिक्षाविद्हरू बताउँछन्। नेपालको विद्यालयमा अझै पनि एआईको प्रयोग व्यवस्थित रूपमा सुरु नभएको भए पनि, भविष्यमा यसले शिक्षकको बोझ कम गर्ने सम्भावना छ। तर नीति, तालिम र सुरक्षा उपाय स्पष्ट नभएसम्म यसलाई बेवास्तापूर्वक अपनाउन नहुने विशेषज्ञहरूको सुझाव छ।
शिक्षा क्षेत्रमा एआईले नयाँ सम्भावनाको ढोका खोलिसकेको छ। यसले सिकाइलाई सहज र प्रभावकारी बनाउन ठूलो सहयोग पुर्याउन सक्छ। तर, यसको प्रयोगसँगै उत्पन्न हुने चुनौती र जटिलताहरूलाई सम्बोधन नगरी अघि बढ्दा झनै समस्या आउन सक्छ। त्यसैले एआईलाई शिक्षामा उपयोगी बनाउन नीति, तालिम र स्पष्ट मार्गनिर्देशन अपरिहार्य देखिन्छ।
