काठमाडौँ। हामीले प्राय सुन्ने गर्छौ, भित्ताको पनि कान हुन्छ। यो भनाइ प्रायः संवेदनशील वा गोप्य कुराकानी गर्दा सतर्क रहन चेतावनीका रूपमा प्रयोग गरिन्छ। तर अहिलेको डिजिटल युगमा यो कुरा यथार्थ जस्तो अनुभव हुन थालेको छ। भित्ताको त कान हुने कुरा स्पष्ट छैन, तर मोबाइलले चाहिँ हामीलाई सुनिरहेको हुन्छ कि भन्ने विषयमा अहिले धेरैको जिज्ञासा रहेको छ।
हामीमध्ये धेरैले अनुभव गरेका हुन्छौँ , हामीले साथी वा परिवारसँग कुनै वस्तु वा सेवाबारे कुरा गरेपछि, मोबाइलमा त्यही सम्बन्धित विज्ञापन देखिन्छ। त्यसैले अहिले धेरैको मनमा, “के हाम्रो फोन वा एप्सहरूले साँच्चै हाम्रो कुराकानी सुन्छन् त?” भन्ने जिज्ञासा रहेको छ।
मोबाइलले सुन्ने तथ्य के हो?
अध्ययन र विज्ञहरूका अनुसार सामान्य अवस्थामा तपाईंको फोनले निरन्तर तपाईंलाई सुन्ने गर्दैन। तर, केही एप्प वा भ्वाइस असिस्टेन्ट (जस्तै Google Assistant, Siri) ले ‘wake word’ जस्तै “Hey Siri” वा “OK Google” सुनेपछि मात्र सक्रिय भएर अडियो सुन्छन्।
हामीले कुरा गरेकै वस्तु वा सेवाको विज्ञापन किन आउछ ?
हामीले सोचेजस्तो फोनले निरन्तर सुनेर विज्ञापन देखाउने भन्दा पनि, हाम्रो इन्टरनेट प्रयोग, खोज इतिहास, लोकेसन, र सामाजिक सञ्जालमा गरिएको गतिविधिका आधारमा विज्ञापन लक्षित हुन्छन्। यसैले कतिपय बेला कोइन्सिडेनटल्ली (coincidentally) ‘हामीले कुरा गरेको विषय’ र ‘फिडमा आउने विज्ञापन’ मेल खान गएको पाइन्छ।
फोनले तपाईंको कुरा सुन्दैछ कि छैन भन्ने जाँच गर्ने तरिका
तपाईंले सजिलै आफ्नो फोनले तपाईंको कुरा सुन्दैछ कि छैन भनेर जाँच गर्न सक्नुहुन्छ।
१. तपाईंले सामान्यतया चासो नराख्ने कुनै विषयको बारेमा सोच्नुहोस्। चासो नराख्ने विषय नै किन भनिएको हो भन्दा यस विषयसँग सम्बन्धित कुनै पूर्व खोज, वेबसाइट भ्रमण वा कुराकानीको रेकर्ड हुँदैन।
२. विषय चयन गरेपछि फोनको नजिक बसेर त्यसबारे कुरा गर्नुहोस्। जति सकिन्छ त्यस विषयसँग सम्बन्धित keywords प्रयोग गर्नुहोस्। उदाहरणका लागि, यदि तपाईंले “boat engine” विषय सोच्नुभयो भने, “boat engine कहाँ किन्ने?”, “कुन boat engine भरपर्दो हुन्छ?”, “नयाँ boat engine को मूल्य कति पर्छ?” जस्ता कुराहरू भन्नुहोस्। तपाईंको शब्दहरूले स्पष्ट रूपमा इन्जिन किन्ने इच्छा देखाउनुपर्छ। केही दिनसम्म यसरी कुरा गर्नुहोस्।
३. त्यसपछि तपाईंको फिडमा आउने विज्ञापनहरू मुल्यांकन गर्नुहोस्। यसमा YouTube भिडियो, Google खोज, सामाजिक सञ्जाल फिड जस्ता प्लेटफर्मका विज्ञापन पर्छन्। यदि boat engine वा boat सँग सम्बन्धित विज्ञापन देखिन थाले भने, तपाईंको फोनले तपाईंको कुरा सुन्दैछ।
हामी के गर्न सक्छौँ ?
- अनुमति नियन्त्रण : फोनको सेटिङमा गएर माइक्रोफोन आवश्यक नपर्ने एप्प्सबाट access हटाउनुहोस्।
- भ्वाइस असिस्टेन्ट बन्द : प्रयोग नगर्दा Google Assistant वा Siri जस्ता सेवाहरू disable गर्नुहोस्।
- सचेत बन्ने: अनावश्यक एप्पहरू इन्स्टल नगर्ने, र एप्पहरू इन्स्टल गर्दा गोपनीयता नीतिहरू पढ्ने।
अध्ययन र विज्ञहरूका अनुसार, तपाईंको फोन वा एप्पहरूले निरन्तर तपाईंका कुरा सुन्ने गर्दैनन्। तर, माइक्रोफोन अनुमति प्राप्त गरेका एप्प वा भ्वाइस असिस्टेन्टले भने तपाईंको आदेश सुन्न सक्छन्। यस कारण हामीले सचेत भएर अनुमति व्यवस्थापन गर्ने, आवश्यक नपर्ने सेवाहरू बन्द गर्ने र गोपनीयता सम्बन्धी जानकारी पढ्ने बानी बसाल्नुपर्छ।
