काठमाडौं । भीआर (भर्चुअल रियालिटी) प्रविधि कहिल्यै पनि आम प्रयोगकर्ताको मुख्य रोजाइ बन्न सकेन भन्ने गुनासो नयाँ होइन। तर अहिले आएर यो प्रविधि गम्भीर संकटमा परेको तथ्य विभिन्न विश्लेषणहरूबाट पुष्टि भइरहेको छ।
हालै Gizmodo ले प्रकाशित गरेको एक रिपोर्ट अनुसार, यो संकटको मुख्य कारण AR (अग्मेन्टेड रियालिटी) को स्वरूपमा आएका स्मार्ट ग्लासेस हुन्, जसले भविष्यको वास्तविक प्रयोगमुखी प्रविधिको रूप लिइरहेका छन्।
धेरै वर्षदेखि मेटा (Meta), सोनी (Sony), र अन्य कम्पनीहरूले VR मा अर्बौं डलर लगानी गरे। मेटाको क्वेस्ट ३ (Meta Quest 3) जस्ता हेडसेटहरू बजारमा ल्याइएका छन्, जसमा MR (Mixed Reality) फिचर पनि थपिएका छन्। तर यस्तो प्रविधि अझैसम्म व्यापक रूपले दैनिक प्रयोगमा आउन सकेको छैन। त्यहीबीच, एप्पलले आफ्नो Vision Pro उच्च मूल्यको भए पनि ‘productive’ र ‘real-world’ उपयोगिता देखाएर AR को सम्भावनालाई मजबुत बनाएको छ।
सस्तो VR सेटहरूले भने ग्राहकको मन जित्न सकेनन्। Google Cardboard जस्ता प्रयासहरू सुरुवाती
उत्साहपछि हराएर गए। मुख्य समस्या भनेको, भीआर हेडसेटहरू ‘एक्लोपन’ सिर्जना गर्ने उपकरण भए, जसले प्रयोगकर्तालाई समाजबाट अलग गर्छ। यसको विपरित, AR ग्लासेस भने डिजिटल इन्टरफेसलाई वास्तविक जीवनमा समावेश गराउन मद्दत गर्छन्।
AR स्मार्ट ग्लासेसहरूले प्रयोगकर्तालाई ‘fully immersive’ अनुभवभन्दा बढी, ‘useful’ र ‘accessible’ अनुभव दिन खोजिरहेका छन्। यस्तै अनुभव प्रयोगकर्ताले स्मार्टफोनजस्तै दैनिक रूपमा प्रयोग गर्न सक्ने सम्भावना छ। यसैले उद्योगहरू अब भीआरबाट AR तर्फ सर्दै छन्। मेटा, एप्पल, गुगलजस्ता ठूला प्रविधि कम्पनीहरू AR Glasses को निर्माणतर्फ केन्द्रित भएका छन् । जसमध्ये धेरैले आफ्ना भीआर प्रोजेक्टहरू छोट्याएका छन् वा बाँकी राखेका छन्।
नेपाली सन्दर्भमा हेर्दा, भीआर प्रविधि खासै व्यावसायिक रूपमा प्रयोगमा आएको छैन। केही विद्यालय वा इनोभेसन सेन्टरहरूले सीमित रुपमा उपयोग गरे पनि, बजार निर्माण हुन सकेको छैन। यद्यपि, यदि स्मार्ट ग्लासेस प्रविधिको विश्वव्यापी सफलता कायम रहन्छ भने, भविष्यमा नेपालमा पनि डिजिटल वर्कस्पेस, टुरिज्म वा स्वास्थ्य क्षेत्रमा यसको उपयोग बढ्न सक्ने सम्भावना रहेको छ।
अन्ततः, प्रविधिको गति प्रयोगकर्ताको व्यवहारसँग गाँसिएको हुन्छ। भीआरले देखाएको ‘उत्कृष्ट सम्भावना’ AR को ‘उपयोगितामूलक यथार्थ’ ले विस्थापित गर्दैछ। भविष्य AR को हो कि VR पुनर्जीवित हुन्छ भन्ने कुरा त बजारले तय गर्नेछ, तर अहिलेका लागि भने भीआर गम्भीर संकटको मोडमा छ।
