काठमाडौं । फ्लोरिडा साउथवेस्टर्न स्टेट (Florida Southwestern State) कलेजमा अंग्रेजी लेखन अध्यापन गर्ने प्राध्यापक मार्क मासारोले वर्षौंदेखि विद्यार्थीहरूलाई लेखन सिकाउँदै आएका छन्। तर सन् २०२३ देखि उनको काम झनै चुनौतीपूर्ण बन्न थालेको छ।
ChatGPT जस्ता एआई एपहरू सार्वजनिक रूपमा उपलब्ध भएपछि अमेरिकाका उच्च शिक्षण संस्थानहरूमा एआईको प्रयोग गरी नक्कली निबन्ध बुझाउने प्रवृत्ति तीव्र रूपमा बढेको छ। विद्यार्थीहरूले एआई प्रयोग गरेर निबन्ध लेख्न थालेका छन्, र यो अभ्यास दिनप्रतिदिन बढ्दो छ।
मासारोका अनुसार, उनी पढाउने कक्षाका २५ जना विद्यार्थीमध्ये झण्डै पाँच जनाले एआईद्वारा लेखिएको जस्तो देखिने निबन्ध बुझाएका हुन्छन्, जुन अहिले सामान्य बनिसकेको छ।
एआई डिटेक्टरको सीमितता
सुरुमा मासारोले विद्यार्थीका निबन्धहरू विभिन्न एआई डिटेक्टरहरू प्रयोग गरी स्क्यान गर्ने गर्थे। यदि तीमध्ये धेरैले त्यो लेखन एआईद्वारा सिर्जित देखाए भने उनी त्यसमा विश्वास गर्ने गर्दथे।
तर अहिले विद्यालयले विद्यार्थीका निबन्धहरू यस्ता एपमा अपलोड गर्न अनुमति दिँदैन, किनभने यो उनीहरूको गोपनीयताको उल्लंघन मानिन्छ। साथै, एआई डिटेक्टरहरूको शुद्धता पनि भरपर्दो नरहेको अनुभव गरिएको छ।
त्यसैले अब मासारोले लेखिएको निबन्ध वैध हो वा होइन भनेर आफ्नो अनुभव र अवलोकनका आधारमा मूल्याङ्कन गर्नुपर्ने अवस्था आएको छ। त्यसैका लागि उनले एआई लेखन चिन्ने केही निश्चित संकेतहरूको सूची तयार पारेका छन्।
एआई लेखनका प्रमुख संकेतहरू
१. धेरै Em-dash को प्रयोग
Em-dash (—) एक लामो ड्यास चिन्ह हो, जुन वाक्यको बीचमा अतिरिक्त जानकारी दिन प्रयोग गरिन्छ। मासारोका अनुसार, एआईले लेखेको निबन्धमा Em-dash अत्यधिक प्रयोग हुने गरेको देखिन्छ, जुन सामान्य विद्यार्थी लेखनमा देखिँदैन।
शंका लागेका बेला उनी विद्यार्थीलाई बोलाएर कम्प्युटरमा Em-dash कसरी टाइप गर्ने भनेर सोध्छन्। प्रायः विद्यार्थीले त्यो बनाउन जान्दैनन्, जसबाट स्पष्ट हुन्छ कि उनीहरूले उक्त चिन्ह आफैं टाइप गरेका होइनन्।
२. इन्डेन्ट नभएको लेखन
परम्परागत कलेज निबन्धमा प्रत्येक प्याराग्राफको सुरुवातमा इन्डेन्ट (स्पेस वा ट्याब) हुनु आवश्यक हुन्छ। तर एआईले उत्पादन गरेको लेखनमा यस्तो इन्डेन्ट देखिँदैन। यदि निबन्धमा ब्लक जस्तो देखिने लामो अनुच्छेदहरू मात्र छन् भने त्यो एआईद्वारा लेखिएको हुन सक्छ।
३. सही व्याकरण, तर सतही सामग्री
एआईले लेखेको निबन्धमा व्याकरण प्रायः त्रुटिरहित हुन्छ, तर विषयवस्तु गहिरो हुँदैन। सबै वाक्यहरू लगभग समान लम्बाइका हुन्छन्, लेखन अत्यधिक औपचारिक देखिन्छ, र भावना तथा मौलिक सोचको अभाव देखिन्छ।
४. ड्राफ्टिङ प्रक्रियामा सहभागिता नभएको
मासारोका कक्षाहरूमा साथीको समीक्षा, कक्षा छलफल, र लेखन केन्द्रको सल्लाहमार्फत लेखन प्रक्रिया विकसित गरिन्छ। तर कतिपय विद्यार्थीले अन्तिम निबन्ध बुझाउँदा त्यसको पछाडि कुनै मसौदा इतिहास देखिँदैन। यस्तो अभाव एआई प्रयोगको संकेत हुन सक्छ।
५. व्यक्तिगत अनुभवको अभाव
व्यक्तिगत प्रतिबिम्ब लेखन (reflection essay) मा विद्यार्थीले आफूले भोगेका घटनाहरू, जस्तै कामको अनुभव, परिवार, वा स्थान विशेषको सन्दर्भ दिनुपर्ने हुन्छ। तर एआईले लेखेको लेखनमा “मित्रता महत्त्वपूर्ण हुन्छ” जस्ता सामान्य र अमूर्त अभिव्यक्ति मात्र देखिन्छ।
६. प्रोम्प्ट इनपुटसमेत रहेको
कसैकसैले एआईबाट पाएको निबन्धजस्तै देखिने मात्र होइन, ChatGPT वा अन्य च्याटबोटसँगको प्रोम्प्ट इनपुटसमेत नहटाईकनै बुझाउने गल्ती गरेका उदाहरण पनि भेटिन्छन्।
७. झूटा उद्धरण र तथ्य
एआईले कहिलेकाहीं “ह्यालुसिनेटेड” सामग्री सिर्जना गर्छ, जसमा नक्कली उद्धरण, गलत सन्दर्भ, वा अस्तित्वमै नरहेका लेख र लेखक उल्लेख गरिन्छ। यस्ता त्रुटिहरूले प्राध्यापकलाई थप अनुसन्धान गर्न बाध्य पार्छ।
विद्यार्थीहरूसँगको संवाद
नक्कली लेखनबारे विद्यार्थीहरूसँग प्रत्यक्ष रूपमा कुरा गर्नु प्राध्यापकका लागि कहिलेकाहीं चुनौतीपूर्ण हुन सक्छ, तर सामान्यतया दोषीले तुरुन्त स्वीकार गर्छन् वा जवाफ नै दिँदैनन्। निर्दोष विद्यार्थीहरू स्पष्ट रूपमा असहमति जनाउँछन्, जसबाट उनीहरूको सत्यता पुष्टि हुन्छ।
मुख्य चिन्ता
मासारोका अनुसार, एआईद्वारा लेखिएको निबन्धको सबैभन्दा गहिरो असर विद्यार्थीको बौद्धिक र सिर्जनात्मक पहिचानमा पर्छ। “यही समय हो जब विद्यार्थीहरूले आफ्नो आवाज पत्ता लगाउनुपर्ने हो,” उनी भन्छन्, “तर अहिले एआई नै उनीहरूको सट्टामा लेख्दैछ र सोच्दैछ।”
यो लेख अमेरिकी प्राध्यापक मार्क मासारोका अनुभवमा आधारित छ, जसले कक्षामा एआई लेखन पहिचान गर्ने उपायहरू प्रस्तुत गरेका छन्।
