काठमाडौँ। ChatGPT, Gemini, Bing AI जस्ता एआई (AI) उपकरणहरू अहिले नेपाली प्रयोगकर्ताहरूका बीचमा पनि लोकप्रिय हुँदै गइरहेका छन्। कुनै प्रश्न सोध्नासाथ तुरुन्त जवाफ आउने यी उपकरणहरू सुविधाजनक त छन् तर सधैं सही उत्तर दिने भन्ने ग्यारेन्टी भने हुँदैन।
AI विशेषज्ञहरूका अनुसार, कहिलेकाहीँ यस्ता एआई उपकरणहरूले नभएको कुरा बनाइदिन्छन्, र यस्तो झूटो जानकारीलाई प्रविधिको भाषामा “AI Hallucination” भनिन्छ।
AI झूट बोल्ने उदाहरणहरू
गलत स्रोत दिने: “BYD e2 को मूल्य कति हो?” सोध्दा “BYD e2 अहिले नेपालमा १६ लाखमा पाइन्छ (source: www.bydnepalofficial.com)” भनेर ChatGPT ले उत्तर दियो। वास्तविकता: यस्तो वेबसाइट अहिलेसम्म छैन।
गलत लेखक बताउने: “सेतो धर्ती” को लेखक को हो?” सोध्दा ChatGPT ले “भानुभक्त आचार्य” भन्यो। सही उत्तर: अमर न्यौपाने
नबनेको सरकारी नीति बनाउने: “नेपालमा AI नीति छ?” सोध्दा AI ले “हो, २०२३ मा सरकारको तर्फबाट राष्ट्रिय AI Framework आएको हो” भन्यो। वास्तविकता: यस्तो नीति हालसम्म सरकारले जारी गरेको छैन।
AI विशेषज्ञहरूले सुझाएका ४ सजिला उपायहरू
स्रोत माग्ने: एआईसँग भन्नुहोस्: “source cite गर्नुहोस्” वा “कुन आधारमा यो जानकारी दिनुभएको?”
एउटै प्रश्न दोहोर्याउने: तीनपटक सोध्दा फरक-फरक उत्तर आयो भने शंका गर्नुहोस्।
विश्वसनीय नेपाली स्रोतबाट प्रमाणित गर्ने: Google मा “site:.gov.np”, “site:ekantipur.com”, “site:setopati.com” प्रयोग गरेर खोज्नुहोस्।
विश्वसनीय स्रोतहरूसँग तुलना गर्ने: AI ले दिएको जानकारीलाई सरकारी वेबसाइट (.gov.np), प्रतिष्ठित मिडिया हाउस (जस्तै: कान्तिपुर, सेतोपाटी), वा अनुसन्धानमूलक संस्थाहरूको डेटासँग मिलान गर्नुहोस्। TechMakura ले पनि त्यस्तै विश्वसनीय स्रोतहरूको आधारमा AI सम्बन्धी लेखहरू प्रकाशन गर्छ।
यस्ता Prompt हरू प्रयोग गर्नुहोस्
ChatGPT वा Gemini मा सोध्नुहोस्:
- “तपाईंको उत्तर कुन स्रोतमा आधारित छ?”
- “नेपाल सरकारको नीति अनुसार जवाफ दिनुहोस्।”
- “Source cite गर्नुहोस्, आधिकारिक साइट भए राम्रो।”
- “यो जानकारी कुन वर्षको हो?”
AI सहायक हो, सर्वज्ञ होइन
AI ले लेखेको हरेक कुरा सही हुन्छ भन्ने छैन। खासगरी समाचार, वित्त, स्वास्थ्य, वा कानुनी विषयहरूमा एआईको जवाफ सधैं प्रमाणित गर्नुहोस्।
याद राख्नुहोस्: AI ले लेखेको कुरा साथीले भनेको जस्तो बुझ्नुस्, गुरुले भनेको जस्तो होइन। प्रश्न गर्नुहोस्, दोहोर्याउनुहोस्, र विश्वसनीय स्रोतहरूसँग मिलान गर्नुहोस्।
अब तपाईंलाई थाहा छ AI झूट बोल्दा कसरी पत्ता लगाउने। यी सीपहरू प्रयोग गरेर “AI-smart reader” बन्नुहोस्।
