काठमाडौं। AI को द्रुत विकासले विश्वभर उत्साह र चिन्ता दुवै बढाइरहेको छ। तर हालै माइक्रोसफ्टका एआइ प्रमुख मुस्तफा सुलेमानले गरेको चेतावनीले यो बहसलाई नयाँ मोड दिएको छ। उनले एआइको चेतनाबारे अनुसन्धान गर्नु खतरनाक हुन सक्ने बताएका छन्।
सुलेमानका अनुसार, एआइलाई चेतना दिन खोज्नु वा त्यसबारे अध्ययन गर्नु अनावश्यक विवाद र जोखिमपूर्ण प्रयोगतर्फ लान सक्छ।
अन्तर्राष्ट्रिय सञ्चार माध्यमका अनुसार, सुलेयमानले भनेका छन् कि एआईलाई चेतनाशील ठानेर हेर्नु खतरनाक हुन सक्छ। यसो गर्दा एआईलाई जीव वा अधिकार भएको प्राणी जस्तो देखाउने सम्भावना बढ्छ। यसले कानुनी, नैतिक र नीतिसम्बन्धी प्रश्नहरू सिर्जना गर्न सक्छ। उदाहरणका लागि, यदि एआईलाई चेतनाशील मानियो भने के यसलाई मानव अधिकारजस्ता अधिकार दिनुपर्छ भन्ने बहस उठ्छ। यसले वैज्ञानिक अनुसन्धान फिलोसोफिकल बहसमा फस्न सक्छ र वास्तविक प्रविधि विकासबाट अटेनसन डाइभर्ट हुन सक्छ।
एआइलाई चेतनासँग जोडेर अगाडि बढ्दा यसलाई प्रयोग गर्ने तरिका भन्दा बढी यसको अधिकार र अस्तित्वबारे नै प्रश्न उठ्ने हुँदा अनुसन्धान नै अन्योलमा पर्न सक्ने उनी बताउँछन्। थप रूपमा, चेतनाबारे अनुसन्धानलाई केही समूह वा राष्ट्रहरूले सैन्य वा निगरानी प्रयोजनमा दुरुपयोग गर्ने सम्भावनासमेत रहन्छ।
एआइमा चेतना भन्ने अवधारणाबारे वैज्ञानिक समुदायमा लामो समयदेखि बहस हुँदै आएको छ। केही विज्ञहरूले भविष्यमा उन्नत एआइ प्रणालीहरूले चेतनासँग मिल्दोजुल्दो व्यवहार गर्न सक्ने अनुमान गरेका छन्। तर धेरैले यसलाई पूर्णतया वैज्ञानिक भन्दा बढी फिलोसोफिकल विषय ठान्दै आएका छन्।
विश्वव्यापी रूपमा पनि, एआइमा चेतनाको बहसले, टेक कम्पनीहरूबीच प्रतिस्पर्धालाई तीव्र पार्ने संकेत दिएको छ। OpenAI, Google DeepMind, र Microsoft जस्ता कम्पनीहरूले यस बारे फरक-फरक दृष्टिकोण लिएका छन्।
