काठमाडौं। डिजिटल युगसँगै अनलाइन सुरक्षा चिन्ताको विषय बनेको छ। सामाजिक सञ्जालदेखि बैंकिङ एपसम्म, हरेक प्लेटफर्मको सुरक्षाका लागि फरक पासवर्ड आवश्यक पर्छ। तर ती सबै पासवर्ड सम्झनु धेरैलाई झन्झटिलो र गाह्रो काम हुन सक्छ । सबै प्ल्याटफर्मको लागि एउटै पासवर्ड राख्नु पनि सुरक्षाको हिसाबले राम्रो अभ्यास मानिदैन । । यसै समस्याको समाधानका रूपमा पासवर्ड म्यानेजर एप्सको प्रयोग गर्न सकिन्छ।
पासवर्ड म्यानेजर भनेको के हो?
पासवर्ड म्यानेजर यस्तो एप हो, जसले तपाईंका सबै अनलाइन खाताका पासवर्डहरू सुरक्षित तरिकाले भण्डारण र व्यवस्थापन गर्छ। यसले बलियो पासवर्ड बनाउन सल्लाह दिन्छ र अनधिकृत पहुँचबाट पनि सुरक्षित राख्छ। यसले प्रयोगकर्तालाई दर्जनौं पासवर्ड सम्झिनु पर्ने झन्झटबाट मुक्त गराउँछ। प्रयोगकर्ताले एउटा मास्टर पासवर्ड मात्र सम्झनु पर्छ, र बाँकी सबै सुरक्षा र व्यवस्थापन एपले आफैं गरिदिन्छ।
कुन पासवर्ड म्यानेजरको प्रयोग गर्ने?
The Verge कि सम्पादक बार्बरा क्रानस्भको लेख अनुसार मुल्याङ्कन र परीक्षणका आधारमा, हाल बजारमा सात उत्कृष्ट पासवर्ड म्यानेजरहरू उपलब्ध छन् । यी पासवर्ड म्यानेजरहरूमा Bitwarden, 1Password, Dashlane, LastPass, Keeper, र NordPass पर्दछन्। यी सबै एपहरू नेपालमा पनि उपलब्ध छन्।
तीमध्ये Bitwarden सर्वाधिक सन्तुलित विकल्प — निःशुल्क योजना, सुरक्षाको भरपर्दोपन र प्रयोगको सहजता यसका बलिया पक्ष हुन् । Bitwarden ले ओपन सोर्सको आधारमा सेवा दिँदा पारदर्शिता कायम गर्छ। यस्ता म्यानेजरहरूले एकपटकको मास्टर पासवर्डको भरमा अन्य सबै खाताको सुरक्षायुक्त पहुँच सुनिश्चित गर्छन्। त्यस्तै, Dashlane र 1Password जस्ता सेवाहरूले थप सुविधा, जस्तै डार्क वेब निगरानी र सुरक्षित नोट भण्डारण प्रदान गर्छन्।
तर नेपाली सन्दर्भमा चुनौती फरक छन्। पर्याप्त डिजिटल साक्षरता नहुनु, पासवर्ड म्यानेजरबारे जानकारीको अभाव, र कहिलेकाहीं इन्टरनेट पहुँचसमेत सीमित हुनुले यस्ता उपकरणको पहुँच र उपयोगमा अवरोध पुर्याएको छ। त्यस्तै, विदेशी पासवर्ड म्यानेजरमा नेपाली उपभोक्ताको डाटा कहाँ, कसरी भण्डारण हुन्छ भन्ने स्पष्ट जानकारीको अभावले पनि प्रयोगकर्तामा केही हिचकिचाहट देखिन्छ।
नेपालका केही बैंकहरू वा सरकारी सेवाहरूले पासवर्ड व्यवस्थापनबारे उपभोक्तालाई जानकारी दिने प्रयास गरे पनि अझै संस्थागत स्तरको पहल आवश्यक देखिन्छ।
यदि तपाईं एकसाथ दर्जनौं अकाउन्ट चलाउनुहुन्छ भने, पासवर्ड म्यानेजर आजको अपरिहार्य उपकरण हो। भविष्यमा डिजिटल पहिचान , बायोमेट्रिक प्रमाणीकरण र पासवर्ड रहित लगइन प्रणाली आउँदै गर्दा पासवर्ड म्यानेजरहरूको भूमिका पनि क्रमशः परिवर्तन हुँदै जानेछ। तर हालको सन्दर्भमा, पासवर्ड म्यानेजर डिजिटल सुरक्षाको सरल र सशक्त उपाय हुन सक्छ ।
